3 Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính – Một khi xác định được đúng khái niệm, chuẩn mực BCTC hợp nhất. Kế toán cần lựa chọn chính xác phương pháp lập BCTC, để có tầm nhìn rộng hơn về tình hình tài sản, tình trạng tài chính, cũng như kết quả của toàn các bộ công ty hình thành trên một thực thể hợp nhất, duy nhất.
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính toàn bộ
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính toàn bộ: Dành riêng cho các doanh nghiệp kiểm soát độc quyền. Phương pháp này cộng dồn toàn bộ các khoản mục của công ty con vào công ty mẹ. Sau đó loại trừ VCSH và kết quả của lợi ích cổ đông thiểu số. Dưới đây là ví dụ minh hoạ về phương pháp hợp nhất toàn bộ
Ví dụ: Công ty M sở hữu 80% cổ phiếu của công ty con F1 tại ngày 31/12/N. M thực hiện quyền kiểm soát độc quyền độc quyền công ty con F1.
Vậy, tổng hợp các nghiệp vụ hợp nhất:
Với các thao tác như trên thì toàn bộ tài sản, nguồn vốn của công ty mẹ và công ty con thể hiện rõ trên BCĐKT hợp nhất. Từ đây, toàn bộ tài sản, VCSH và lợi ích của cổ đông thiểu số sẽ nhanh chóng được trình bày trên BCTC.
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính theo tỷ lệ
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính theo tỷ lệ: Áp dụng trong các doanh nghiệp đồng kiểm soát, thay thế giá trị ghi sổ các khoản đầu tư của công ty hợp nhất bằng phần sở hữu của công ty mẹ.
Ví dụ: Giả sử công ty M cùng tham gia đồng kiểm soát với 3 công ty khác trong công ty F1. Sự liên hệ giữa công ty F1 là trực tiếp nên tỷ lệ lợi ích và tỷ lệ kiểm soát như nhau. Giữa công ty F1 và M giả thiết không có các nghiệp vụ nội bộ lẫn nhau.
Bảng cân đối kế toán của F1 không đổi. Ngược lại, vì M chỉ tham gia 25% vào vốn của công ty F1 nên khoản giá trị đầu tư trên BCĐKT của M sẽ bị thay đổi.
Hợp nhất theo tỷ lệ trên BCĐKT của f1, chỉ lấy theo tỷ lệ sở hữu của M là 25%.
Loại trừ các khoản đầu tư:
Phương pháp hợp nhất theo tỷ kệ không yêu cầu thể hiện lợi ích cổ đông thiểu số nên giai đoạn này đơn thuần chỉ là bước chuẩn bị để lập BCĐKT hợp nhất. loại trừ các khoản đầu tư là việc loại trừ khỏi tài sản của công ty hợp nhất 1 giá trị tương ứng với giản 1 khoản Dự trữ. Trong ví dụ này, M tham gia vào F1 bằng phần vốn mà nó nắm giữ, tức 75.
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính tương đương
Phương pháp hợp nhất báo cáo tài chính tương đương: Chỉ áp dụng trong trường hợp công ty mẹ có sự ảnh hưởng đáng kể với công ty hợp nhất. Bản chất pp này là hay thế trực tiếp giá trị ghi sổ của các khoản đầu tư công ty mẹ bằng phần tương đương công ty hợp nhất.
Ví dụ: hợp nhất trên bảng cân đối kế toán của công ty M và F1 như sau:
Hợp nhất tương đương bảng cân đối kế toán chính là thay thế giá trị ghi sổ khoản đầu tư nắm giữ bởi công ty mẹ = 60% VCSH tương đương trong BCĐKT của F1 (bao gồm cả kết quả): Phần này tương đương: 20%*(300+100+50)=90.
Việc thay thế này đồng nghĩa với việc đánh giá lại khoản đầu tư từ 60 lên 90. Điều này được giải thích như sau:
-Thứ nhất, chênh lệch do thời gian từ ngày mua cổ phiếu của F1 đến ngày hợp nhất. Thực tế, từ ngày mua cổ phiếu công ty F1 đã tích tụ 1 khoản dự trữ là 100, nên phần thuộc về công ty mẹ là 20%*100=20.
-Thứ hai, kết quả của năm báo cáo, tương ứng với: 20%*50=10.
Phân tích khoản đầu tư vào F1 ta có:
Về khía cạnh kế toán, việc thay thế giá trị khoản đầu tư mới F1 (90) cho khoản đầu tư cũ (60) được ghi nhận trên 1 dòng BCĐKT của công ty mẹ, gọi là đầu tư tương đương. Để làm cân bằng BCĐKT, kế toán phải điều chỉnh:
Phần kết quả của F1, thuộc về công ty mẹ được bổ sung làm tăng kết quả hợp nhất.
Phần Dự trữ của F1 thuộc về công ty mẹ sẽ làm tăng khoản Dự trữ trên BCĐKT.
Vậy BCĐKT được lập như sau:
Có thể thấy, 3 phương pháp xác định BCTC nhìn tưởng chừng đơn giản nhưng thực chất trong từng tập đoàn, từng doanh nghiệp lại gặp phải những tình huống oái oăm riêng. Việc lập BCTC Hợp nhất, không chỉ cần sự linh hoạt, thống nhất mà cần nắm rõ bản chất hợp nhất từ đầu.